Nagroda Hugo (ang. Hugo Award) – amerykańska nagroda literacka przyznawana co roku przez uczestników Worldconu (World Science Fiction Convention) za utwory z gatunku science-fiction i fantasy. Jej nazwa pochodzi od imienia Hugo Gernsbacka, fundatora nagrody i założyciela magazynu SF „Amazing Stories”.
Pierwszy konwent World Science Fiction Convention odbył się w Nowym Jorku w 1939. Nagrody na konwencie nie były przyznawane aż do 11. Worldconu w Filadelfii w 1953. Było to planowane jako jednorazowe wydarzenie, jednak na 13. konwencie w Cleveland w 1955 zdecydowano się na ich cykliczne przyznawanie.
Nagrody z 11. konwentu były pomysłem Hala Lyncha i były wykonane ręcznie przez Jacka McKnighta. Na 13. konwencie powstał nowy wzór nagrody, stworzony przez Bena Jasona.
Na początku nagroda nosiła miano: „Annual Science Fiction Achievement Award” (w wolnym tłum. „Doroczna Nagroda za Dokonania w Dziedzinie Science-fiction”). Nazwa „Nagroda Hugo” była wtedy jedynie nieformalnym określnikiem, jednak o wiele bardziej znanym niż przyjęte miano. W 1993 określnik ów stał się oficjalną nazwą nagrody.
Retrospektywna nagroda Hugo (tzw. Retro Hugo) jest przyznawana na konwencie odbywającym się 50, 75, lub 100 lat po Worldconie, na którym nagrody Hugo nie zostały wręczone.
Nagroda jest wręczona w poszczególnych kategoriach:
- Nagroda Hugo za najlepszą powieść (Best Novel – 40 000 słów lub więcej)
- Nagroda Hugo za najlepsze opowiadanie (Best Novella – pomiędzy 17 500 i 40 000 słów)
- Nagroda Hugo za najlepszą nowelę (Best Novelette – pomiędzy 7500 i 17 500 słów)
- Nagroda Hugo za najlepszą miniaturę literacką (Best Short Story – mniej niż 7500 słów)
- Nagroda Hugo za najlepszy cykl (przyznawana od 2017)
- Nagroda Hugo za najlepszą prezentację dramatyczną (przyznawana od 1961 do 2002)
- Nagroda Hugo za najlepszą prezentację dramatyczną, długa forma (przyznawana od 2003)
- Nagroda Hugo za najlepszą prezentację dramatyczną, krótka forma (przyznawana od 2003)
- Nagroda Hugo dla najlepszego profesjonalnego artysty
- Nagroda Hugo dla najlepszego profesjonalnego wydawcy
- Nagroda Hugo za najlepszą formę graficzną (przyznawana od 2009)
- Nagroda Hugo za najlepszą książkę non-fiction (przyznawana od 1980 do 1998)
- Nagroda Hugo za najlepszą książkę powiązaną (przyznawana od 1999)
- Nagroda Hugo za najlepszy fanzin
- Nagroda Hugo za najlepszy magazyn półprofesjonalny
- Nagroda Hugo dla najlepszego fana artysty
- Nagroda Hugo dla najlepszego fana pisarza
- Nagroda Hugo za najlepszy fancast (przyznawana od 2012)
Organizator Worldconu ma prawo do dodania kategorii specjalnej, głosowanie na którą odbywa się według tych samych zasad co na kategorie wymienione w regulaminie, a zwycięzca otrzymuje statuetkę Hugo tak samo jak pozostali laureaci.
Laureaci[]
Nagroda Hugo za najlepszą prezentację dramatyczną (forma pełnometrażowa)[]
- 1978: Gwiezdne wojny: cześć IV - Nowa nadzieja (Lucasfilm)
- 1981: Gwiezdne wojny: część V - Imperium kontratakuje (Lucasfilm)
- 1982: Poszukiwacze zaginionej Arki (Lucasfilm)
- 1984: Gwiezdne wojny: część VI - Powrót Jedi (Lucasfilm)
- 1989: Kto wrobił królika Rogera? (Amblin Entertainment/Touchstone Pictures)
- 1990: Indiana Jones i ostatnia krucjata (Lucasfilm/Paramount Pictures)
- 2005: Iniemamocni (Pixar/The Walt Disney Company)
- 2009: WALL-E (Pixar/The Walt Disney Company)
- 2013: Avengers (Marvel Studios/The Walt Disney Company)
- 2015: Strażnicy Galaktyki (Marvel Studios/Moving Picture Company/Walt Disney Studios Motion Pictures)
- 2019: Spider-Man Uniwersum (Marvel Entertainment/Columbia Pictures/Sony)
Nagroda Hugo za najlepszą prezentację dramatyczną (forma krótkometrażowa)[]
- 2016: Jessica Jones: "AKA Smile"* (Marvel Television/ABC Studios/Tall Girls Productions/Netflix)
Nominowani[]
Nagroda Hugo za najlepszą prezentację dramatyczną (forma pełnometrażowa)[]
- 1980: Czarna dziura (Walt Disney Pictures); Wielka wyprawa Muppetów (The Jim Henson Company/ITC Entertainment)
- 1982: Pogromca smoków (Paramount Pictures/The Walt Disney Company)
- 1984: Coś paskudnego tu nadchodzi (The Bryna Company/The Walt Disney Company)
- 1987: Labirynt (Delphi/The Jim Henson Company/Lucasfilm/TriStar Pictures)
- 1989: Willow (Imagine/Lucasfilm/Metro-Goldwyn-Mayer)
- 1992: Piękna i Bestia (Silver Screen Partners/The Walt Disney Company); Człowiek rakieta (Gordon/Silver Screen Partners/Touchstone Pictures/The Walt Disney Company)
- 1993: Aladyn (The Walt Disney Company)
- 1994: Miasteczko Halloween (Skellington Productions/Touchstone Pictures)
- 1996: Toy Story (The Walt Disney Company/Pixar)
- 1998: Piąty element (Gaumont Film Company/Columbia Pictures/Gaumont Buena Vista International); Żołnierze kosmosu (Touchstone Pictures/TriStar Pictures)
- 2000: Szósty zmysł (Hollywood Pictures/Spyglass Entertainment/Kennedy/Marshall)
- 2001: X-Men (20th Century Fox/Marvel Studios)
- 2002: Potwory i spółka (Pixar/The Walt Disney Company)
- 2003: Spider-Man (Marvel Studios/Columbia Pictures); Spirited Away: W krainie bogów (Studio Ghibli/The Walt Disney Company)
- 2004: Gdzie jest Nemo (Pixar/The Walt Disney Company); Piraci z Karaibów: Klątwa Czarnej Perły (The Walt Disney Company); X-Men 2 (20th Century Fox/Marvel Studios)
- 2005: Spider-Man 2 (Marvel Studios/Sony Pictures Entertainment/Columbia Pictures)
- 2006: Opowieści z Narnii: Lew, czarownica i stara szafa (The Walt Disney Company/Walden Media)
- 2007: Prestiż (Warner Bros. Pictures/Touchstone Pictures)
- 2008: Zaczarowana (The Walt Disney Company)
- 2009: Iron Man (Paramount Pictures/Marvel Studios)
- 2010: Odlot (Pixar/The Walt Disney Company)
- 2011: Toy Story 3 (Pixar/The Walt Disney Company)
- 2012: Captain America: Pierwsze starcie (Paramount Pictures/Marvel Studios)
- 2014: Kraina lodu (Walt Disney Studios Motion Pictures); Iron Man 3 (Marvel Studios/DMG Entertainment/The Walt Disney Company)
- 2015: Kapitan Ameryka: Zimowy żołnierz (Marvel Studios/Perception/Sony Pictures Imageworks/Walt Disney Studios Motion Pictures)
- 2016: Avengers: Czas Ultrona (Marvel Studios/Walt Disney Studios Motion Pictures); Gwiezdne wojny: część VII - Przebudzenie Mocy (Lucasfilm Ltd./Bad Robot Productions/Walt Disney Studios Motion Pictures)
- 2017: Deadpool (Twentieth Century Fox Film Corporation/Marvel Entertainment/Kinberg Genre/The Donners' Company/TSG Entertainment); Łotr 1. Gwiezdne wojny - historie (Lucasfilm/Allison Shearmur Productions/Black Hangar Studios/Stereo D/Walt Disney Pictures)
- 2018: Gwiezdne wojny: część VIII - Ostatni Jedi (Lucasfilm/Walt Disney Pictures); Thor: Ragnarok (Marvel Studios/Walt Disney Pictures)
- 2019: Avengers: Wojna bez granic (Marvel Studios/Walt Disney Pictures); Czarna Pantera (Marvel Studios/Walt Disney Pictures)
- 2020: Avengers: Koniec gry (Marvel Studios/Walt Disney Pictures); Kapitan Marvel (Marvel Studios/Walt Disney Pictures); Gwiezdne wojny: część IX - Skywalker. Odrodzenie (Lucasfilm Ltd./Walt Disney Pictures)
- 2021: Co w duszy gra (Pixar Animation Studios/Walt Disney Pictures)
- 2022: Shang-Chi i legenda dziesięciu pierścieni (Marvel Studios/Walt Disney Pictures); WandaVision (Disney+); Nasze magiczne Encanto (Walt Disney Studios Motion Pictures)
- 2023: Czarna Pantera: Wakanda w moim sercu (Marvel Studios/Walt Disney Pictures); Avatar: Istota wody (Lightstorm Entertainment/TSG Entertainment II); To nie wypanda (Walt Disney Studios/Pixar Animation Studios)
Nagroda Hugo za najlepszą prezentację dramatyczną (forma krótkometrażowa)[]
- 2005: Zagubieni: "Pilot" (Touchstone Pictures/Bad Robot Productions)
- 2006: Niemowlę kontratakuje (The Walt Disney Company/Pixar)
- 2009: Zagubieni: "The Constant" (Bad Robot Productions/ABC Studios)
- 2020: The Mandalorian: "Chapter 8: Redemption" (Disney+)
- 2021: The Mandalorian: "Chapter 13: The Jedi" i "Chapter 16: The Rescue" (Golem Creations/Lucasfilm/Disney+)
- 2022: Loki: "The Nexus Event" (Disney+)
- 2023: Andor: "One Way Out" i "Rix Road" (Lucasfilm/Disney+); Mecenas She-Hulk: "Whose Show is This?" (Marvel Entertainment/Disney+)